Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin, düzenli cinsel ilişkiye rağmen 1 yıl içinde gebelik elde edememesi durumunda infertiliteden şüphelenilir. Bu durumda bir hekime başvurularak gerekli testler yapılır ve konulan infertilite teşhisine uygun tedaviye başlanır. Günümüzde artık kısırlık tedavisi için oldukça etkili yöntemler kullanılarak bu sorun çözüme kavuşturulmaktadır. Uygulanan yöntemler sonucu çocuk sahibi olmak isteyip olamayan çiftlerin büyük çoğunluğu bu tedaviler ile çocuk sahibi olabilmektedir.
Geçmişten günümüze pek çok çift, çocuk sahibi olma konusunda zorluk yaşamaktadır. Bu durum birden fazla ya da tek bir nedenden kaynaklanabilir. Bazen de hiçbir neden olmaksızın gebelik oluşmayabilir. Bu durumda olan çiftler uzman bir hekime başvurduklarında tanı için gerekli tetkikler yapılarak çözüm için gerekli aşamalar hasta ve doktor tarafından birlikte belirlenir. Uygulanacak tedavi kişilere özel olduğundan bireysel tanılama ve değerlendirme çok önemlidir. Doktorlar hastaların test sonuçlarından ve belirtilerden yola çıkarak kişilere uygun tedavi yöntemleri belirlemektedir. Bu yüzden hasta ve doktor arasındaki iletişim oldukça önemlidir.
İnfertilite (kısırlık) teşhisi konulduktan sonra uygulanan yöntemlerden biri olan aşılama çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin sık sık başvurdukları bir tedavi şeklidir. Aşılama tedavisine başvuran çiftler de bebek sahibi olmaktadır. Erkekteki sperm hareketliliği ve sayısı ile kadının yaşının önemli olduğu bu yöntem laboratuvar ortamında gerçekleştirilir. Erkekten alınan spermler kadının rahmine yerleştirilerek uygulanan bir tedavi yöntemi olarak tanımlanabilir. Aşılama öncesi bazı tetkikler yapılır. Tetkiklerin sonucuna göre infertiliteye sebep olan ya da aşılamaya engel bir durumun olup olmadığı değerlendirilir. Yani bu yöntemin uygulanabilmesi için kadının tüplerinin tıkalı olmaması gerekir. Erkekte de spermin bu yöntem için uygun kalitede, sayıda ve hareketlilikte olması gerekmektedir. Ayrıca kadının yaşı, evlilik süresi, kadındaki yumurta sayısı da bu tedavi yöntemi için belirleyicidir.
Erkekten alınan uygun spermler, laboratuvar ortamında hazırlanarak kadının rahmine transfer edilir ve tüplere ulaşması sağlanır.
Aşılama tedavisi erkekte sertleşme sorunu olduğunda ya da az sayıda ve hareketliliği az olan sperm olması durumunda uygulanan bir yöntemdir. Bu yöntem öncesi mutlaka infertilite (kısırlık) teşhisinin konulması gerekir. Tedavi öncesi yapılacak testler oldukça önemlidir ve ihmal edilmemelidir. Yumurta uyarılması için yapılacak olan iğnelerin muhakkak doktor kontrolünde yapılması gerekmektedir. Sperm verilirken steril ortamlarda verilmesine dikkat edilmelidir. Doktor tavsiyesi ile cinsel perhiz gerekli ise uyulmalıdır.
Kadındaki yumurtaların düşük dozda haplar ya da iğnelerle uyarılması ile yumurta gelişimi sağlanır. Yumurta içeren keseler istenilen boyuta geldiğinde çatlatma iğnesi yapılarak yumurta olgunlaştırılır. Tam çatlama zamanında ise erkekten alınmış döllenme için uygun spermler laboratuvar ortamında kadının rahmine transfer edilir. Böylece döllenme için en uygun zaman sağlanır.
Aşılama yöntemi doğal bir yöntemdir. Sadece erkekten alınan sperm laboratuvar ortamında transfer için hazırlanır. Bu hazırlama sürecinde uygulanacak yöntem spermin kalitesine hızına ve sayısına göre belirlenir. Hazırlık yaklaşık 2 saat sürer. Kolay bir işlem olan sperm hazırlama süreci titiz ve dikkatli olunması gereken başarıyı etkileyen bir süreçtir. Bu sperm rahme ağrısız ve acısız enjekte edilir. Bu tam da yumurtanın yumurtalıklardan çıktığı zaman yapılır. Rahimle yumurta buluşur ve sperm yumurtayı döllerse embriyo oluşmuş olur. Embriyo ise rahime yapışırsa hamilelik oluşur.
Aşılama yönteminin uygulanacağı tedavi yaklaşık 15 gün kadar sürmektedir. Erkeğin sperm vermesi kadının ise birkaç kez ultrasonografi için ve en son sperm transferi için hekime gitmesi gerekir.
Kadında Aşılama Takibi Yapılması
Adet kanamasının 2- 3. Gününde yapılacak olan ultrason görüntülenmesi ile yumurtalıkların görüntüsüne bakılır. Yumurtalıklarda oluşmuş herhangi bir kist gibi olumsuz bir durum yoksa kullanılacak hap veya düşük dozda iğnelerle yumurtaların uyarılması sağlanır. Her gün aynı saatlerde yapılacak iğne yapılır ve bir hafta sonra yumurtalıkların ilaçlara verdiği reaksiyon ultrason görüntülenmesi ile kontrol edilerek değerlendirilir. Görüntüleme sonucu yumurtaların istenilen boyuta gelip gelmediği kontrol edilir. Eğer yumurta istenilen boyutlara ulaşmışsa çatlatma iğnesi denilen iğne yapılarak yumurtanın olgunlaştırılması sağlanır. Çatlatma iğnesinden sonra erkekten alınıp laboratuvar ortamında hazırlanan spermler ince bir kateter ile kadının rahmine transfer edilir. Bu işlem için anestezi gerekmez ve ağrısız bir prosedürdür. Jinekolojik muayeneden farkı yoktur. Sperm rahme transfer edildikten sonra 15 dakikalık bir istirahatten sonra hasta günlük yaşamına dönebilir. Aşılamadan sonra cinsel perhiz yapılmasına gerek yoktur. Progeston desteği için ilaç önerilebilir fakat her durumda şart değildir.
Aşılama sonrası 12-14. günlerde gebeliğin gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılır. Hamilelik gerçekleşmişse normal gebelik takibi yapılır. Aşılama yoluyla oluşan hamleliklerin normal yollardan oluşan gebelikten hiçbir farkı yoktur ve özel takip gerektirmez.
Kimlere Aşılama Yapılabilir?
Erkekte sperm sayısı ve hareketliliği az ise, nedeni tespit edilemeyen açıklanamayan kısırlık (infertilite ) de erken evredeki endometrioziste, yumurta takibi ile oluşmayan gebelik durumu varsa, kadında yumurtlama problemi bulunuyorsa ya da çiftlerin isteğine bağlı olarak gebelik olması hızlandırılmak isteniyorsa aşılama tedavisi çiftlere uygulanabilir.
Sadece spermle ilgili bir sorun varsa, her zaman tüp bebek tedavisine geçmek gerekmez. Problemin boyutuna göre durum hekimle birlikte değerlendirilerek aşılama tedavisi uygulanabilir.
Aşılama Tedavisi İçin Spermlerin Hazırlanma Yöntemleri Nelerdir?
Aşılama için verilen spermlerin laboratuvar ortamında hangi yöntemle hazırlanacağını belirleyen unsur sperm değeridir. Yüzdürme yoğunlaştırma gibi yöntemlerle spermler laboratuvar ortamında hazırlanır. Bu hazırlama işlemi 2 saat kadar sürmektedir. Hazırlama işlemi pratikte kolay bir işlemdir fakat titiz ve dikkatli yapılması gereken bir işlemdir. Bu işlem gebelik oluşumu için başarıyı etkiler.
Aşılama Tedavisinin Başarısı Nedir?
Aşılama tedavisinin başarı oranı %10 ile %30 arasında değişmektedir. Ortalama %20 başarı elde edilen bu yöntemde rahme transfer edilen sperm sayısı belirleyicidir. Başarı oranı spermin çokluğuyla ilgili bir durumdur.
Aşılama Tedavisinde Kaç Kere Aşılama Yapılır?
Tedavi için başarı yüzdesi %10- 30 olan bu yöntemin 2-3 defa uygulanması önerilir. 2- 3 defa uygulandıktan sonra tüp bebek tedavisine geçilmesi önerilir. Fakat bu yöntem 6 defa tekrarlanabilir. Gebelik elde etme şansı her defasında mümkündür.
Aşılama Yöntemi Başarısız Olduğunda Bekleme Süresi Ne Kadardır?
Aşılama sonrası gebelik elde edilmezse, bir sonraki ay hemen yeniden deneme yapılabilir. Hemen diğer ay tekrar aşılama tedavisi uygulanabilir. Aşılama tedavisinin arka arkaya yapılması sağlık açısından bir risk oluşturmaz. Tedavide kullanılan ilaçlar düşük dozda olduğundan kadında tıbbi anlamda bir sorun ortaya çıkarmaz.
Aşılama tedavisinde verilen iğnelerle yumurta sayısı çok fazla olabilir. İlaçların dozu çok düşük olsa bile yumurta sayısı beklenilenden fazla olabilmektedir. Böyle durumlarda tedaviyi iptal etmek gereklidir. Tüp bebek tedavisine geçilmesi daha doğru olur. Bu durumda tüp bebek tedavisi sonrası gebelik şansı yüksektir.
Aşılama gebelik oluşması için uygulanan doğal bir yöntemdir. Erkekteki sperm sayısı, hareketliliği, kalitesi; kadında yumurtlama durumu aşılama tedavisi için belirleyici unsurdur. Bu tedavi sonrası oluşan gebelik normal yollardan oluşan gebelikten hiçbir farkı olmayan bir gebeliktir. Normal hamilelikteki takip yapılır.
