Gebelikte Şeker: Anne ve Bebek Sağlığı İçin Dikkat Edilmesi Gereken Bir Süreç
Sağlıklı bir gebelik geçirmek, yalnızca anne adayı için değil, doğacak bebeğin yaşam kalitesi açısından da büyük önem taşır. Bu süreçte yaşanabilecek bazı sağlık sorunları hem doğum sürecini hem de doğum sonrasını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu sorunların başında ise gebelikte şeker gelir. Hamilelikte ortaya çıkan bu geçici diyabet durumu, zamanında fark edilip tedavi edilmediğinde hem anne hem de bebekte ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle düzenli doktor kontrolleri ve bilinçli bir yaklaşım, bu süreci sağlıklı bir şekilde tamamlamak için oldukça önemlidir.
Gebelikte Şeker Nedir?
Gebelikte şeker, hamilelik döneminde vücudun ihtiyaç duyduğu kadar insülin üretmemesi sonucu kan şekerinin yükselmesiyle ortaya çıkan geçici diyabet durumudur. Gebelik hormonları, insülinin etkisini azaltabilir. Vücut bu durumu telafi edemediğinde kandaki glikoz seviyesi yükselir ve gestasyonel diyabet gelişir. Genellikle 24 ile 28. gebelik haftaları arasında yapılan oral glukoz tolerans testi (şeker yükleme testi) ile tanı konur.
Doğumdan sonra bu durum genellikle ortadan kalkar. Ancak bazı vakalarda, özellikle kontrol edilmemiş gebelik şekeri durumunda, anne doğumdan sonra Tip 2 diyabete yatkın hale gelebilir. Bu nedenle tanı konulduktan sonra süreç mutlaka profesyonel bir ekip tarafından takip edilmelidir.
Risk Faktörleri
Her hamile kadın gebelikte şeker gelişme riski taşısa da, bazı durumlar bu riski artırır. Şu özelliklere sahip olan kadınlar daha yakından izlenmelidir:
30 yaşın üzerinde olmak
Ailede diyabet öyküsü bulunması
Önceki gebeliklerde iri bebek (4 kg ve üzeri) doğurmuş olmak
Daha önceki gebelikte gebelik şekeri tanısı almış olmak
Fazla kilolu ya da obez olmak
Düşük fiziksel aktivite düzeyi
Polikistik over sendromu (PCOS) öyküsü
Bu faktörler mevcutsa, doktorunuz daha erken dönemde şeker yükleme testi isteyebilir.
Belirtiler
Gebelikte şeker genellikle belirgin semptomlar vermez. Bu yüzden çoğu vaka sadece rutin testlerle ortaya çıkar. Ancak bazı anne adaylarında şu belirtiler görülebilir:
Sürekli susama hissi
Sık sık idrara çıkma
Yemeklerden sonra aşırı yorgunluk veya uyuklama
Ağızda kuruluk
Halsizlik ve genel enerji düşüklüğü
Bu belirtiler başka gebelik durumlarıyla karışabileceği için, belirtiler fark edildiğinde mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.
Tedavi ve Takip
Tanı konulduktan sonra, anne adayına özel bir takip programı oluşturulmalıdır. İlk adım, kan şekeri seviyesini dengelemek amacıyla diyetisyen desteğiyle hazırlanan sağlıklı bir beslenme planıdır. Rafine şeker, basit karbonhidratlar ve yüksek kalorili gıdalardan uzak durulmalıdır. Öğünler düzenli ve dengeli olmalı, ara öğünlerle kan şekeri stabil tutulmalıdır.
Beslenmenin yanında hafif egzersizler (örneğin günlük yürüyüşler), hem annenin hem de bebeğin genel sağlığına katkıda bulunur. Günlük kan şekeri ölçümleri de tedavi sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır.
Diyet ve egzersizle yeterli kontrol sağlanamazsa, doktor insülin tedavisi önerebilir. Ağızdan alınan şeker ilaçları gebelikte genellikle önerilmez, bu nedenle insülin enjeksiyonu daha güvenli bir tercihtir.
Anne ve Bebek Üzerindeki Etkileri
Gebelikte şeker kontrol altına alınmazsa çeşitli komplikasyonlara neden olabilir. Bebekte doğum öncesi aşırı kilo alımı (makrozomi), erken doğum riski, solunum problemleri ve doğum sonrası düşük kan şekeri gelişebilir. Uzun vadede ise bu bebeklerin Tip 2 diyabet ve obeziteye yatkınlığı artabilir.
Anne için ise yüksek tansiyon, preeklampsi, sezaryen gerekliliği ve doğum sonrası kalıcı diyabet riski söz konusu olabilir. Ayrıca bir sonraki gebelikte gebelik şekeri gelişme olasılığı da yüksektir.
