Hamilelik döneminde anne adaylarının vücudu vitamin ve minerallere her zamankinden biraz daha ihtiyaç duyar. Hamile kadınlarıngebelik sürecini sağlıklı bir şekilde geçirmesi ve anne karnındaki bebeğin gelişimini sağlıklı bir şekilde tamamlaması için anne adayının gebelik sürecinde ihtiyaç duyduğu vitamin ve mineralleri düzenli bir şekilde karşılaması gerekmektedir. Anne adayı hamilelik sürecinde her zamankinden daha fazla olan ve artan vitamin mineral ihtiyacını karşılaması kendi sağlığı ve bebeğin gelişimini desteklemesi açısından oldukça önemlidir. Anne adayı artan vitamin ve mineral ihtiyacını düzenli ve sağlıklı beslenerek doğal yollardan alabileceği gibi doktor tavsiyesi ile ilaç şeklinde de alabilir. Hamilelik sürecinde tapılacak testlerle vücudun ihtiyaç duyduğu mineral ve vitaminler doktor tarafından tespit edilerek doktor tarafından tavsiye edilen beslenme programı ve takviye edici haplarla bu sürecin sağlıklı bir şekilde tamamlanması sağlanır. Kullanılacak takviye edici haplar doktor tarafından önerilmesi ve beslenme programının doktor tavsiyesiyle yapılması istenmeyen durumların yaşanmaması için dikkat edilmesi gerek bir konudur.
Hamilelik sürecinde anne karnındaki bebeğin ve annenin ihtiyacı olduğu bilinen vitaminlerden biri de folik asittir. B9 veya folat vitamini şeklinde de bilinen ve doğal haliyle de besinlerde bulunan folik asit folat vitaminin işlenerek ilaç haline getirilmesi ile elde edilir. Hamilelik planlayan kadınların hamile kalmadan folik asit kullanması tavsiye edilir. Gebelik öncesi başlanan folik asit takviyesine hamileliğin ilk 4 ayında da düzenli folik asit takviyesi alınması önerilmektedir. Genetik özelliklerin yapı taşı olan DNA sentezlenmesi ve yapımı, hücre yapılanması gibi faaliyetlerde görevi olan folik asit vücuda bu anlamda önemli katkılarda bulunmaktadır. Anne adayının folik asit takviyesi alması anne karnındaki bebeğin kemik iliğinin gelişiminde oldukça önemli görevler alan, protein sentezlenmesi, hücre çoğalmasında yardımcı olması nedeniyle oldukça önemlidir.
Hamilelikte Folik Asit Kullanımının Önemi
Hamileliğin bazı dönemlerinde folik asit kullanımı tavsiye edilen bir durumdur. Bebeğin zihinsel gelişiminin desteklenmesi açısından folik asit seviyesinin kontrol edilerek ihtiyaç duyulduğunda desteklenmesi gerekmektedir. Anne adayının kan tahlillerinde folik asit seviyesinin ne durumda olduğu kolaylıkla takip edilebilir. Yapılan araştırmalara göre folik asit kullanan anne adaylarının bebeklerinde kullanmayanlara göre otizm riskinin %40- %45 daha az olduğu ortaya konmuştur.
Bunun yanında folik asit kullanımı anne adayının sağlığı ve bebeğin anne karnındaki gelişimini sağlıklı bir şekilde tamamlaması için oldukça önemlidir. Folik asit kullanımının faydalarını şu şekilde sıralamak mümkündür.
- Vücutta kan hücresi sayısının artmasını sağlar.
- Folik asit yeni hücre oluşumuna hız kazandırır.
- Dolaşım sorunlarından kaynaklanan damar sertliği gibi problemleri en aza indirir.
- Kalp krizi riskini azaltır.
- Demans (bunama), felç, Alzheimer gibi rahatsızlıkların görülme riskinin önüne geçilmesinde katkıda bulunur.
- Anne karnındaki bebeğin omurga gelişiminde destekleyicidir.
- Omurilik merkezli ve sinir sistemi kaynaklı doğum problemlerinin oluşumu ihtimalini en aza indirir.
- Beyindeki gelişim bozukluğundan kaynaklanan engellilik halinin önüne geçilmesinde katkıda bulunur.
- Beyin gelişimini destekleyicidir ve darbelere karşı koruma sağlar.
Folik asit kullanan anne adaylarında ise;
- Kalp sağlığında büyük katkıları vardır.
- Kötü kolesterol oluşmasının engellenmesinde etkilidir.
- Kırmızı kan hücresi üretiminin hızlanmasında etkilidir.
- Saç ve cildi yenilemekte etkilidir.
Folik Asit Ne Zaman Kullanılmalıdır
Folik asit kullanımı için zaman konusu doktor ile görüşülerek karar verilmesi gereken bir konudur. Uzmanlar tarafından genel olarak folik asit kullanımına başlamak için tavsiye edilen uygun zaman planlı gebeliklerde hamile kalmaya karar verildikten hemen sonra, plansız gebeliklerde ise hamilelik haberinin alındığı zamandır. Hamilelik öncesinde folik asit kullanımı vücudun hamilelik sürecinde ihtiyacı olan folik asidi karşılamak açısından tavsiye edilen bir durumdur. Hamileliğin belli bir dönemi de doktor tavsiyesiyle kullanılacak folik asit anne adayının sağlığı ve anne karnındaki bebeğin sağlıklı gelişimi ve doğum sırasında ve sonrasında yaşanacak olumsuzlukları önlemek açısından oldukça önemlidir. Hamilelik süresince yapılacak olan kan tahlilleri ile vücudun folik asit ihtiyacının olup olmadığı takip edilerek ne oranda ve hangi süre folik asit takviyesi kullanılacağı doktor tarafından belirlenebilir. Genel olarak folik asit kullanmaya başlanması bebeğin beyin gelişimi, hücre sayısı ve kordon gelişiminin gebeliğin ilk 3- 4 haftasından sonra oluştuğu düşünülürse özellikle ilk aylarda, hamileliğin ilk 3 ayında kullanılması yönündedir.
Folik asit vücutta depolanmayan vitaminlerden olduğu için hergün düzenli olarak kullanmak gereklidir. Hamilelikte vücudun günlük folik asit ihtiyacı yaklaşık 400 mg’dır. Gerekli dozu hergün düzenli olarak almak folik asit ihtiyacının karşılanması açısından önemlidir. Doktorunuzla birlikte günlük doz ihtiyacınıza bağlı olarak takviyenin nasıl alınacağına karar vererek beslenme programı hazırlamak uygun olacaktır. Folik asit de diğer tüm vitamin takviyeleri gibi fazla dozda alınmamalıdır. Fazla dozda alınan folik asidin vücutta farklı sağlık sorunlarına yol açabileceği unutulmamalı bu konuda hassas davranılmalıdır.
Folik Asit Eksikliği Ne Gibi Sağlık Sorunlarına Neden Olur?
Folik asit seviyesinde ciddi oranlarda düşüş nedenleri genel olarak; huzursuz bağırsak sendromu, böbrek ve karaciğere bağlı sağlık problemleri, kan dolaşımı ile ilgili rahatsızlıklar, kanser, hamilelik, vücutta inflamasyon ve folik asit yönünden zengin besinlerden ekisk beslenmek olarak sayılabilir.
Folik asit eksikliği vücutta aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir:
- Nefes darlığı, tıkanıklık, solunum güçlüğü,
- Unutkanlık problemi,
- Ağızda yaralar,
- Kansızlık,
- Odaklanma sorunları,
- Deride solgun görünüm,
- Ağız kenarında çatlakların görülmesi,
- Geçici hafıza sorunları,
- Baş dönmesi,
- Aşırı derecede halsizlik,
- Büyüme sorunları.
Ayrıca anne adayındaki folik asit eksikliğinden bebek de olumsuz yönde etkilemektedir. Anne karnındaki bebeğin sağlıklı bir şekilde gelişimini tamamlaması ve dünyaya sağlıklı bir şekilde gelmesi için folik asit eksikliğine dikkat edilmelidir. Erken doğum riski, düşük, bebeğin kafatasının sağlıksız, yetersiz bir şekildeki gelişimi, beyin gelişiminin yetersizliği, omurilikte hasar oluşumu, yarık dudakla doğma, diş damak gelişiminin tamamlanmaması gibi sorunlar folik asit yetersizliği sonucu yaşanabilecek ciddi sağlık sorunlardır.
Folik asit doktor tavsiyesi üzerine tablet şeklinde ilaç olarak alınabileceği gibi doğal yollardan besinlerden de alınabilir. Folik asit eksikliği yaşanmaması için beslenme programına folik asit yönünden zengin gıdaları eklemek gereklidir.
Folik asit yönünden en zengin gıdalar; yeşil yapraklı sebzeler, yulaf ezmesi, ceviz, fındık, badem, fıstık, maydanoz, nane, kişniş, kuru fasulye, nohut, nane, ıspanak, pazı, yeşil mercimek, karnabahar, soya fasulyesi, kuşkonmaz, brokoli, avokado, pancar, brüksel lahanası, ay çekirdeği, muz, çilek, domates suyu, tahin, portakal, greyfurt, yeşil ve mavi yosun, karalahana, mandalina limon, tam tahıllı besinler, balık, yumurta, karaciğer gibi gıdalardır.
Folik asit suda eriyen bir vitamindir. Bu yüzden folik asit yönünden zengin besinlerin pişirilme yöntemi besinlerin folik asit miktarının azalması açısından oldukça önemlidir. Besinlerin vitamin değerinin düşmemesi için besinleri uzun süre pişirmekten kaçınmalısınız. Ayrıca sebze yemeklerine su eklenmesi ya da sebzelerin pişirilirken sularının dökülmesi besinlerde folik asit kaybına neden olacağından besinleri pişirme yöntemlerine dikkat edilmelidir.
Çocuk sahibi olmayı isteyen, planlayan çiftlerin gebelik öncesi ya da gebelik süresince kullanması gereken takviyelerin neler olduğu konusunda bilgi almak için doktora başvurmaları tavsiye edilir. Gebelik öncesi ve gebeliğin ilk dönemlerinde kullanılması önerilen folşk asit takviyesi için de bir uzmandan yardım almak sağlıklı bir gebelik ve anne karnındaki bebeğin sağlıklı gelişimi için oldukça önemlidir. Folik asit eksikliğinin birçok olumsuz sonuca neden olabileceği göz önünde bulundurulduğunda düzenli olarak takibin yapılması ve gerekli takviyelerin alınması konusunda özenli olunması tavsiye edilir.
