Bebek sahibi olmak isteyip de herhangi bir nedenden dolayı bebek sahibi olamayan çiftlerin üreme hücrelerinin vücut dışından döllenmesi yöntemine tüp bebek tedavisi denilmektedir.
Tüp bebek tedavisinin modern kurucusunun Robert G. Edwards olduğu bilinmektedir. Tüp bebek tedavisi yöntemiyle dünyaya gelen ilk bebek İngiltere’de 1978 yılında doğan Louise Brown olmuştur. Günümüzdeki tüp bebek tedavisinin temeli ise 1971 yılı itibariyle tüp bebek tedavisine dair uygulanan tüm yöntemlere dayanmaktadır. Günümüzde tüp bebek tedavisine dair gelişmeler hem ülkemizde, hem de dünyada büyük bir hızla sürmektedir. Tüp bebek tedavi yöntemlerinde yaşanan gelişmeleri yakından takip eden ülkemizde tüp bebek tedavisi son yaşanan gelişmeler ışığında ve son teknoloji yöntemlerle uygulanmaktadır. Ülkemizde dünyaya gelen ilk tüp bebek ise 1989 yılında Ege Üniversitesi’nde doğmuştur.
Tüp Bebek Tedavisinde Son Teknolojik Gelişmeler Nelerdir?
Tüp bebek tedavi yöntemlerinde yaşanan gelişmeler sayesinde uygulanan yeni tüp bebek yöntemleri, bebek sahibi olamayan çiftlerin umutlarını daha da artırdı. Çünkü tüp bebek tedavisinde yaşanan teknolojik gelişmelerde tedavinin başarı şansını artıran faktörler dikkate alındı. Bu teknolojik gelişmeler ise şöyle sıralanabilir;
Testis biyopsisinin yani mikrotesenin mikroskop altında gerçekleştirilmesi
Embriyo çeperinin lazer yöntemiyle inceltilmesi tekniği yani Assisted Hatching
Genetik problemi olan çiftlerde embriyoların incelenerek sağlıklı embriyoların seçilmesi tekniği yani Preimplantation Genetic Diagnosis (PGD)
Daha sonra kullanılması için embriyoların, spermlerin ve yumurtaların dondurulduktan sonra saklanması tekniği yani Frozen
Kamera altından embriyonun gelişiminin takip edilerek sağlıklı şekilde gelişen embriyoların seçilmesi için uygulanan teknik yani Embriyoscope
Tüp Bebek Tedavisinde Hangi Aşamalar Uygulanır?
Bebek sahibi olamayan çiftlerin tek umudu olan tüp bebek tedavisinde belli aşamalar uygulanmaktadır. 6 adımdan oluşan tüp bebek tedavisi aşamaları ise şu şekildedir;
İlk Muayene ve Çiftin Değerlendirilmesi
Tüp bebek tedavisinde ilk aşamayı çiftin ilk muayenesi ve değerlendirilmesi oluşturmaktadır. Çiftin daha önce bebek sahibi olmak için görmüş olduğu tüm tedaviler değerlendirilir. Anne adayının öyküsünde gebelik, düşük ve doğum varsa hekim tarafından dinlenmelidir. Anne adayının daha önceden yaptırmış olduğu tetkik ve tahlillerin sonuçları hekim tarafından değerlendirilir.
Çiftlerin daha önceden geçirmiş olduğu cerrahi operasyonlar varsa bu cerrahi operasyonlara dair rapor ve notlar hakkında hekim bilgilendirilmelidir.
Hekim tarafından sperm tahlili, çiftlerin kan testleri, rahim filmi, kromozom analizi istenir. Hekimin gerek görmesi halinde genetik analiz gibi ileri düzey testlere başvurulabilir. Anne adayının rahim iç tabakası ve rahim şekli hekim tarafından incelenir. Yine daha önceden uygulanan tedavilere dair raporlar ve başka hastalıkları var ise bu hastalıklara dair raporlarda hekim tarafından detaylıca incelenir.
Hekim, ilk muayene ve çiftin değerlendirilmesi sonucunda elde ettiği veriler ışığında çifte uygulanacak tüp bebek tedavisinin planlamasını yaparak, tüp bebek tedavisinin uygulanacağı gün ile ilgili çifti bilgilendirir.
Yumurtalıkların Uyarılması ve Yumurta Oluşturma
Yumurtalıklardaki iyi embriyoların seçilmesinin ardından bu embriyoların rahim içine yerleştirilmesi ve yumurta sayısının çoğaltılması için anne adayına yumurta geliştirici ilaçlar yani iğne tedavisi uygulanmaktadır. Anne adayına ek olarak uygulanan iğne tedavisi sayesinde tedavi sürecinde büyüyen yumurtaların zamansız olarak çatlaması sonucunda anne adayının karnına dökülmesi engellenir. Anne adayına uygulanacak ilacın dozu ve tedavi sürecinde dikkate alınan başlıca faktörler arasında anne adayının yaşı ve yumurta rezervi yer almaktadır. Bu tedavi yaklaşık 8-12 gün aralığında uygulanır.
Yumurta Toplama
Anne rahminde gelişen yumurtaların toplanması anestezi yoluyla yapılmaktadır. Yumurtalar toplandıktan sonra döllenme işleminin yapılması için laboratuvar ortamında ve yüksek hijyenik koşullarda saklanmaktadır. Bu esnada erkekten sperm tahlilindeki gibi mastürbasyon yoluyla sperm alınır. Mastürbasyon yoluyla sperm veremeyen erkekten ise mikro TESE yöntemi uygulanarak sperm alınmaktadır. Bu işlem yaklaşık yarım saat kadar sürmektedir. Yumurtanın toplanacağı gün sperm örneği verecek olan erkek 2 ila 4 günlük cinsel perhiz uygulamak zorundadır. Bu cinsel perhiz süresi 7 günü kesinlikle aşmamalıdır.
Klasik Tüp Bebek (IVF) & Mikroenjeksiyon (ICSI) Uygulaması
Klasik Tüp Bebek – İn Vitro Fertilizasyon (IVF): Tüp bebek tedavisinin uygulandığı ilk yıllarda, daha mikroenjeksiyon tedavisi yokken en sık uygulanan teknikti. Mikroenjeksiyon tekniğine kıyasla bu teknikte yumurtaların döllenme oranı çok düşük olduğu için bu yöntemin uygulanması son senelerde çok fazla tercih edilmemektedir. Yumurta ve spermin laboratuvar ortamında bir tüp içerisinde döllenmesi işlemine IVF tekniği denilmektedir.
Mikroenjeksiyon (ICSI): Spermin bir pipet aracılığıyla yumurtanın içerisine mikroskop altında doğrudan enjekte edilmesi işlemine ICSI denilmektedir. Mikroenjeksiyon yöntemi yani ICSI, tüp bebek tedavisi esnasında yumurtaların döllenmesi işleminde çok sık tercih edilmektedir. Mikroenjeksiyon yöntemiyle yumurtaların tek tek sperm ile buluşturulması sağlanarak döllenmenin yüksek oranlara çıkartılması hedeflenmektedir. Mikroenjeksiyon yöntemine en fazla şiddetli erkek infertilitesinde başvurulmaktadır.
Erkekten sperm alındıktan sonra kadından toplanan gelişmiş yumurtalarla mikroskop altında birleştirilir. Bu işlemin ardından vücuttaki ortama çok benzeyen inkübatör denilen cihazların içerisinde gelişim süreci dikkate alınarak 7’inci güne kadar takibi yapılmaktadır.
Anne Adayına Embriyo Transferinin Yapılması
Laboratuvar ortamında 2 ila 6 gün aralığında saklanmış olan döllenmiş yumurtaların anne adayının rahmine ağrısız olarak özel katater aracılığıyla yerleştirme işlemi yapılmaktadır. Anne adayının rahmine embriyonun transfer edilme işlemi yaklaşık 5-10 dakika kadar sürmektedir. Bu işlemden sonra gebelik testi yapılana kadar çiftlerin cinsel ilişkiye girmesi tavsiye edilmez. Bu süreçte ağrı kesici ilaç olarak Parasetamol grubunda yer alan ilaçlar tavsiye edilmektedir. Embriyonun transferinin üstünden 1 gün geçtikten sonra ılık suyla duş alınması uygundur.
Gebelik Testi
Embriyo transferinin gerçekleşmesinin ardından 12 gün sonra gebeliğin oluşup oluşmadığını öğrenmek için gebelik testi yapılmaktadır. Kandaki BHCG değerinin ölçülmesiyle yapılan bu test için açlık ya da tokluk durumu dikkate alınmaz. Bu test sonucunda anne adayında gebelik oluşmuşsa, anne adayı 1 hafta ya da 10 gün içerisinde ultrason kontrolüne çağrılmaktadır. Anne adayı şehir dışında ya da yurt dışında yaşamını devam ettiriyorsa yaşadıkları yerde kontrollerini yaptırdıktan sonra hekimlerini bilgilendirirler. Anne adayının gebe kalmasından sonra gebelik süreci normal gebelik gibi seyretse de özellikle ilk 3 ay içerisinde alınan ilaç desteği kesinlikle kesilmemelidir.
