Çocuk sahibi olmak isteyen çiftler için bu konuda belirleyici en büyük etken yumurta ve sperm kalitesidir. Korunmasız olarak bir yıldır düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebelik elde edilememesi halinde çiftler üremeye yardımcı tedavi yöntemlerine başvurur.
Günümüzde birçok çift çeşitli nedenlerle üremeye yardımcı tedavi yöntemleri ile bebek sahibi olabilmektedir. Kıbrıs tüp bebek tedavisi merkezi olarak bu konuda gelen sorulara yanıt olarak bu yazımızı hazırladık.
Günümüzde çiftlerin bir kısmı doğal yollardan bebek sahibi olamamaktadırlar. Bu durumda başarı oranı çok yüksek olan tüp bebek tedavisi ile birçok çift çocuk sahibi olabilmekte ve bu tedavi yöntemi gün geçtikçe daha yaygın olarak uygulanmaktadır. Fakat bazı durumlarda tüp bebek tedavi yöntemi ne kadar başarılı olursa olsun gebelik elde edilememektedir. Bu durumun temel nedeni aslında istenilen sayıda ve kalitede embriyo elde edilememesidir. Sağlıklı embriyolar elde etmenin koşulu ise kaliteli sperm ve yumurta üretimidir. Kısacası gebelik oluşumu için kaliteli sperm ve yumurta şarttır.
Erkek üreme hücresi olan spermin sayısı, hareketliliği ve kalitesi gebelik için erkek tarafı açısından belirleyici faktörlerdir.
Kadın açısından ise belirleyici olan yumurta sayısı ve kalitesidir. Kadın üreme hücresi olan yumurta üretimi kadının yaşı ile doğru orantılıdır. Yaş ilerledikçe kadındaki yumurta sayısı da düşecektir. Örneğin 30’ lu yaşlarda kadında yaklaşık olarak 8- 9 yumurta toplanabilirken 40’ lı yaşlarda bu yumurta sayısı 1- 2’ ye düşmektedir. Fakat her kadında bu durum aynı olmayabilir. Bazı durumlarda kadının yaşı ile yumurta yaşı arasında farklılıklar olabilmektedir. Örneğin kadının yaşı 28 iken yumurta yaşı 40 olabilmektedir. Bu sebeple yumurtalık testleri ve değerlendirmeleri özenle üzerinde durulması gereken bir konudur. Yumurtaların sayısı kadar kalitesi de gebeliğin gerçekleşebilmesi için oldukça önemli bir konudur. Tüp bebek tedavisinde yumurta kalitesi tedavinin başarı ile sonuçlanması açısından belirleyici bir unsurdur.
Peki, yumurta kalitesini arttırmak mümkün müdür?
Kadınların üretebileceği yumurta miktarı doğuştan getirdikleri bir özelliktir. Doğuştan belli olan bu miktar kadının yumurta rezervi olarak adlandırılır. Her kadında farklı olan yumurta rezervi yaş ilerledikçe düşüş gösterir ve bu normal bir durumdur. Bilhassa 38 yaş sonrası yumurta rezervlerinde ve kalitesinde düşüş olmakta bunun sonucunda ise doğurganlık konusunda da kısıtlanma yaşanmaktadır. 40’ lı yaşlarla birlikte bu durumun devam etmesi ile yumurta sayısı gittikçe düşer ve ilerleyen yıllarda yumurta sayısı sıfırlanarak menopoz olarak adlandırılan döneme girilir.
Bu bakımdan aslında kadının yumurta durumu sayısı ve kalitesi kadının doğurganlığı ile doğrudan ilgilidir. Kadının yumurta rezervi ne kadar iyi durumdaysa kadının hamile kalma olasılığı da o oranda artan bir durumdur. Yumurta rezervi azaldığında ise durum tam tersine dönerek kadının gebe kalma olasılığı da azalmaktadır. Bu yüzden yumurta rezervinin takibinin düzenli bir şekilde yapılması çocuk sahibi olmak isteyen anne baba adaylarının ihmal etmemesi gereken bir konudur. Anne baba adaylarının çocuk sahibi olmayı düşündükleri zaman vakit kaybetmeden yumurta rezervini kontrol ettirmeleri bir problem varsa tedavi görmeleri önerilmektedir. Yumurta rezervlerinin kontrol edilebileceği en uygun dönem kadının adet döneminin 2 ve 3. günüdür. Yumurta rezervleri adetin 2 ya da 3.günü ultrason muayenesi ve testlerle kontrol edilmektedir. Yapılan tetkikler sonucu en az 4 adet foliküle rastlanması anne adayının yumurta rezervinin iyi durumda olduğunu göstermektedir. Ayrıca adet döngüsü sırasında herhangi bir günde yapılacak olan AHM hormon testleri ile de kadının yumurta rezervleri ile ilgili bilgi edinilebilir.
Yumurta rezervinin azalmasına yol açan faktörleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Kadının yaşının ilerlemesi,
- Kadında erken menopoz olması durumu,
- Sigara ve alkol gibi zararlı madde bağımlılığı,
- Yumurtalık ve kist ile ilgili operasyon geçirmek,
- Rahatsızlıklar nedeni ile kemoterapi ya da ışın tedavisi almış olmak,
- Genetik rahatsızlıklar,
- Çikolata kistinin varlığı.
Peki, yumurta kalitesini arttırmak için neler yapılabilir?
Yumurta kalitesini arttırmak için öncelikle doğal yollardan yumurta rezervinin arttırılması sağlanmaya çalışılmalıdır. İlk başta ilaç yolu ile yumurta rezervinin arttırılması tercih edilmez. Öncelikle sağlıklı beslenme ve düzenli bir yaşam biçimi ile yumurta kalitesi ve rezervinde artış sağlanması amaçlanmaktadır. Bunun için beslenmede B vitamini ağırlıklı beslenmek yumurta kalitesini arttıran bir durum olduğu bilinmektedir. Bu yüzden beslenme programında B vitamini ağırlıklı besinlerle beslenmeye özen gösterilmelidir. Bunun yanında B 12, çinko ve folik asit bakımından zengin gıdalarla beslenmek yumurta kalitesini olumlu yönde etkilediği bilinmektedir. Yumurta kalitesini arttıran besinler yeşil yapraklı sebzeler, karaciğer, balık, yumurta, muz, nohut, badem, brokoli, patates, incir, kuru üzüm, ananas, şalgam, süt ürünleri, kabak çekirdeği, tahıllar, bamya, portakal suyu gibi yiyecek ve içecekler olarak sayılabilir. Ayrıca bu besinlerin doğal olmasına dikkat edilmesi tavsiye edilir. İşlenmiş ve paketlenmiş gıdaların tüketilmemesine dikkat edilmesi gerekir.
Yumurta kalitesini etkileyen bir diğer önemli unsur da anne adayının sigara ve alkol kullanma alışkanlığıdır. Sigara ve alkol bağımlılığı yumurta rezervini ve kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu yüzden yumurta kalitesini ve rezervini arttırmak isteyen anne adayının sigara ve alkol tüketimine dikkat etmesi hatta tüketmemesi tavsiye edilmektedir. Hatta sigara içilen bir ortamda bulunup sigara dumanına maruz kalmak da oldukça zararlıdır. Bunun yanında yumurta kalitesini ve rezervini olumsuz etkilediği bilinen kahvenin de tüketimine dikkat edilmelidir.
Beslenmenin yanında düzenli bir yaşam şeklinin de yumurta kalitesini ve rezervini arttırdığı bilinmektedir. Yaşam tarzında küçük değişiklikler yapılarak yaşam standardı yükseltilebilir. Düzenli bir uyku alışkanlığı, stressiz bir yaşam vücuda oldukça önemli katkılar sağlayacaktır. Özellikle stres artık günümüzde birçok hastalığın sebebi olarak gösterilmektedir. Bu anlamda stresli bir yaşamdan uzak durmak moral ve motivasyonu yüksek tutmak yumurta kalitesini ve rezervini de olumlu yönde etkileyecektir. Stresten uzak durmak için sık sık sevdiklerinizle birlikte vakit geçirmeniz, eğleneceğiniz ve keyif alacağınız hobiler edinmeniz, aktivitelere katılmanız yapılabilecekler arasında sayılabilir. Bunların yanında gün içerisinde hafif tempolu yürüyüşler yapmak hem vücut sağlığı hem de zihin sağlığı açısından faydalı olacaktır. Hayatınıza sporu dahil etmek zinde hissetmenizi sağlayarak zihninizin de rahatlamasına olanak sağlayacaktır. Müzik eşliğinde yoga yapmak, spor eğitmenleri ile birlikte vücudunuza uygun bir spor yapmak yaşam kalitenizi arttırarak yumurta rezervinizin artması için de olumlu etki yapacaktır.
Yumurta kalitesini ve rezervini arttırmanın bir diğer yolu da takviye edici ilaçlar kullanmaktır. Yalnız kullanılacak bu ilaçların kesinlikle doktor tavsiyesi ile alınması gerekmektedir. Doktor tavsiyesi olmadan kulaktan dolma bilgilerle alınacak takviye edici ilaçlar yarardan çok zarara neden olabilir. Özellikle internet üzerinden tamamen ticari amaçla satılan ilaçlar tüketilmemeli doktor tavsiyesi olmadan herhangi bir takviye ilaç kullanılmamalıdır.
