Anne sütü her canlının dünyaya getirdiği yavrunun bütün ihtiyaçlarını karşılayan mucizevi ilk besin kaynağıdır. Bebeğin dünyaya uyum sağlaması için öncelikli ihtiyacı anne sütüdür. Anne sütü yeri doldurulamayan en kıymetli besindir. Anne sütü anne tarafından üretildiğinde bebeğin anne sütü ile beslenmesi gerektiği uzmanlar tarafından tavsiye edilir.
Anne sütü bebeği beslemek için gebeliğin ilk haftalarından itibaren anne adayının vücudu tarafından üretilmeye başlar. Bebeğin dünyaya gelmesiyle bebeğin ihtiyacı olan bütün besinleri içeren süt artık bebeğin beslenmesi için hazırdır.
Anne Sütü Nasıl Oluşur?
Hamileliğin gerçekleştiği ilk andan itibaren bebeğin sağlıklı koşullarda doğması, büyümesi ve gelişmesi için anne adayının vücudu uygun ortamın sağlanması için hazırlanmaya başlar. Bebeğin dünyaya geldiğinde sağlıklı bir şekilde beslenmesi adına anne sütü için anne adayının vücudunun kendiliğinden hazırlık yapması bu hazırlıklardan bir tanesidir. İlk olarak memelerin büyüdüğü görülür. Memedeki büyüme anne sütünün salgılanması içindir. Fiziki olarak büyüyen memede kan artışı gerçekleşir. Memenin büyümesiyle meme ucunun rengi de koyulaşabilir. Meme içerisinde sütün süt kanalları içerisinde ilerlemesini sağlayan kas ve süt üretiminde birincil görevi olan alveol hücreleri bulunur. Memenin geri kalan kısmı memenin büyüklüğünü sağlayan kas ve yağ dokusudur. Memenin büyüklüğünün süt üretimi ile ilgisi yoktur. Çünkü aşağı yukarı bütün memelerde süt bezler aynı sayıdadır. O yüzden büyük memeye sahip olanların daha çok sütü olur ya da küçük memesi olanların daha az sütü olur gibi yargılar gerçeği yansıtmaz.
Süt üretimini sağlayan hormon prolaktin hormonudur. Hipofiz bezi sayesinde salgılanan oksitoksin sütün süt kanalları boyunca ilerlemesini sağlar. Meme ucunda uyarılma bu şekilde gerçekleşir. Bu sayede meme ucundan bebeğe ulaşır.
Süt üretimini sağlayan prolaktin hormonu daha çok gece salgılanır. Bu yüzden gece emzirmeleri süt üretimini arttırır.
Anne Sütünü Ne Arttırır?
Bebeklerin doğduğu andan beri büyüyüp gelişmesi için gerekli olan anne sütünün azalması çok istenen bir durum değildir. Geçmişten günümüze anne sütünü arttırmak için birçok yöntem denenmektedir.
Peki, anne sütünü arttırmak için neler yapılmalıdır madde madde sıralayalım:
- Süt üretimi için en önemli şey annenin etrafındaki kişilerin psikolojik açıdan anneye destek olmaları ve moralini yüksek tutmalarıdır. Morali yüksek olan ve çevresi tarafından desteklenen annelerin süt üretimi hormonlarının sağlıklı çalışması nedeniyle daha fazla olacaktır. Doğumdan hemen sonra sütün gelmesiyle ilgili problem yaşanabilir. Bu durumda annenin etrafındaki kişilerin anneye psikolojik anlamda destek olmaları oldukça önemli ve gereklidir.
- Sütün artması bebeği emzirme sıklığıyla orantılı bir durumdur. Belli bir düzen oturtmak ilk günlerde zor olsa da bebeği 2-3 saatte bir emzirmek gereklidir.
- Sütün arttırılması için kullanılan bir başka yöntem de bebeği memenin dolmasını bekleyerek emzirmektir. Bebeğin daha iyi, daha konforlu emebilmesi için memenin dolmasını beklemek yanlıştır. Bebeği meme tam dolmadan belirli aralıklarla emzirmek sütü arttıran bir durumdur.
- Memedeki süt tamamen bebek tarafından tüketilince diğer memenin emzirilmesi anne sütünü arttıran bir diğer tavsiyedir. Yani bir memedeki süt tamamen biterse süt üretimi artacaktır.
- Emzirme esnasında bebekle ten teması da süt üretimi için çok önemlidir. Bebeğiniz emerken ellerinin size temas etmesine özen gösterin. Anne ile bebek arasındaki bağı kuvvetlendirdiği bilinen bir durum olan temas anne sütü üretimi için de etkilidir.
- Sütün miktarını ve besleyiciliğini arttıran en önemli etken sıvı tüketimidir. Emzirme sonrası kaybedilen sıvı takviye edilmelidir.
- Sütün kalitesi ve miktarı için beslenme kalitesine de dikkat etmek gerekir. Düzenli beslenmeye ve sıvı tüketimine dikkat etmek sütü arttıran bir unsurdur.
- Gece emzirmesinin de süt üretimini arttırdığı bilinmektedir. Eğer bebeğiniz gece emmek için uyanmıyorsa belirli aralıklarla gece sütü sağıp saklamak da bir çözüm olabilir.
Anne Sütünün Sağılarak Saklanması
Özellikle çalışan annelerin kullandığı bir yöntem olan anne sütünü sağmak bebeğin yeterli besini alması açısından uygulanan ve önemli bir yöntemdir.
Anne sütü elle sağılabilir. Bunun yanında el pompası ya da elektrikli pompayla da süt sağılabilir.
Peki, sütü sağarken ve sağılan süt saklanırken nelere dikkat edilmelidir?
- Sessiz ve sakin bir ortamda sütün sağılması tavsiye edilen bir şeydir.
- Zaman kısıtlaması sizi strese sokacağından zaman problemi olmayan bir zaman diliminde süt sağılmalıdır. Çünkü stres sütün azalmasına ya da hiç gelmemesine neden olabilir.
- Ilık su içmek ya da rezene çayı içmek sütünüzü sağmadan yapabileceğiniz şeylerden olabilir.
- Sıcak bir duş almak sizi rahatlatacağından sütü sağmadan önce duş almanız tavsiye edilir. Duş alma imkanınınız yoksa ısıttığınız bir havluyla memelerinizi ısıtmanız süt kanallarınızın açılmasını sağlayacaktır.
- Meme uçlarına masaj yaparak memenizi sıktığınızda sütün geldiğini göreceksiniz.
- Sırtınıza yapılacak masaj sütün gelmesine yardımcı olacaktır. Kürek kemiklerinizin altına doğru sırtınıza masaj yapılırsa sütünüz daha çok ve kolay gelecektir.
- Anne sütünü sağmak önemsenmesi gereken bir işlemdir. Ön hazırlık yapmadan yapılacak bu işlem sütün miktarını bile etkileyebilir. O yüzden süt sağılırken hazırlık yapılması tavsiye edilir. Ayrıca süt hormonlarının uyarılması için hazırlık yapmak gereklidir.
Anne sütü saklanırken nelere dikkat edilmelidir?
- Anne sütünün saklanması ile ilgili yapılan çalışmalar anne sütünün +4 derecede buzdolabında, -20 derecede derin dondurucuda belli sürelerde besin değeri kaybolmadan saklanabileceğini göstermiştir. Farklı saklama koşullarında anne sütünün besin değerinden ciddi oranda bir şey kaybetmediği yapılan araştırmalar sonucu ortaya konmuştur.
- Anne sütü15 derece ortam sıcaklığında 24 saat besin değerini kaybetmeden saklanabilir. Ortam sıcaklığı 25 derecedeyse anne sütü yine 4-5 saat saklanabilir. 4 derecede olan buzdolabında ise anne sütü yaklaşık 72 saat saklanmaktadır. Anne sütünün 30-31 gün saklanması gerektiği durumlarda -20 derecede derin dondurucudan faydalanılabilir. Anne sütü bu süreden daha uzun saklanacaksa -70 derecede saklanması gerekmektedir.
Anne Sütü ve İlaç Kullanımı
Emziren annelerin doktor tavsiyesi olmadan ve gerekmedikçe ilaç kullanmaları tavsiye edilen bir durum değildir. Çünkü anne sütüyle annenin yediği içtiği her şey süt yoluyla direk bebeğe geçer. İlaçta da durum farklı değildir. Doktor tavsiyesi olmadan kullanılan ilaçların bebeğe geçtiğinde ne tür zararlar verebileceğini bilemezsiniz. Anne sütü aracılığıyla bebeğe geçen ilaç bebeğinize zarar verebilir. Bazı ilaçlar anne sütünün tadını da bozabilir. Bu durumda her zamankinden farklı olan bu sütü bebek içmek istemeyebilir ve bu durum sonraki süreçte bebeğin memeden uzaklaşmasına neden olur. Anne sütünün kalitesi ve miktarı için beslenme şekline ve düzenine dikkat edildiği gibi emzirme döneminde ilaç kullanımına dikkat edilmeli zorda kalınmadığı müddetçe emzirme döneminde ilaç kullanılmamalıdır. Bu durumlarda kesinlikle doktor tavsiyesi ciddiye alınmalı doktor tavsiyesi olmadan ilaç kullanmamaya özen gösterilmelidir. Yan etkisi olmadığını düşündüğünüz ya da yan etkisini ciddiye almadığınız herhangi bir ilacın daha bağışıklık sistemi gelişmemiş küçücük bir bebekte ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği unutulmamalıdır. Bu yüzden emzirme döneminde ilaç kullanmamaya özen gösterilmesi tavsiye edilir.
