Varikosel Nedir?
Varikosel bacaklarda oluşmuş olan varislerin testislerdeki haline varikosel adı verilmektedir. Testislerdeki kirli kanı atan toplardamarların genişleyerek görevini yerine getirmemesi sonucu oluşan bir rahatsızlıktır. Daha çok sol testiste görülen varikoselin bu testiste yaygın olarak görülmesinin nedeni buradaki toplardamarın daha uzun olması ve ana damar bağlantısının dik olması ile alakalı bir durumdur. Testislerin her ikisinde ya da sadece sağ testiste de görüldüğü durumlarla da karşılaşılır.
Varikosel Nedenleri Nelerdir?
Varikosel aynı bacaklarda oluşan varisler gibi testislerde cilt yüzeyinde şişkinlik ve sıcaklık artışına sebep olmaktadır.
Varikosel kısırlık problemi yaşayarak doktora başvuran ve kısırlık tanısı konmuş erkeklerin % 20- 30’unda görülen bir rahatsızlıktır. Varikosel rahatsızlığının henüz bilimsel olarak ispatlanmış bir nedeni yoktur. Fakat varikoselin görülme sayısından ola çıkılarak risk oluşturan durumları şu şekilde sıralamak mümkündür.
- Karnın içindeki basıncı arttıran sporlarla uğraşan erkekler,
- Fazla kilo sorunu yaşayan erkekler,
- Kronik öksürük şikâyeti olanlar ya da kronik astım rahatsızlığı yaşayan erkekler,
- Kronikleşmiş kabızlık yaşayan erkekler,
- Uzun süreler ayakta kalmayı gerektiren iş kollarında çalışan uğraşan erkekler.
Varikosel Belirtileri Nelerdir?
Skrotumda yani bilinen adıyla yumurtalık torbalarında spermlerin sağlıklı bir şekilde oluşabilmesi, üreyebilmesi için buradaki sıcaklığın normal vücut ısısından birkaç derece daha az olması gerekmektedir. Fakat buradaki damarların genişlemesi sonucunda kan birikir ve ısı artışı meydana gelir. bu da sperm üretimi açısından olumsuz bir durumun ortaya çıkmasına neden olur. Bunun yanında kan birikmesi toksin maddelerin testislerde birikerek sperm hareketliliğinin olumsuz etkilenmesine ve böbreklerin fonksiyonunda bozulmaya sebep olmaktadır.
Erkeklerde görülen infertilite (kısırlık) nedenleri arasında sayılan varikosel rahatsızlığı hafif düzeydeyse belirti göstermeyebilir ya da hastada hiçbir bulgu olmayabilir. Fakat varikosel rahatsızlığı eğer ilerlemişse ve ileri düzeydeyse bazı belirtiler gösterebilir. Bunlar:
- Yumurtalık torbalarında şişlik olması
- Sancıyı andıran, aniden saplanan ağrı olması
- Sperm hareketliliğinin az olması
- Sperm sayısının az olması
- Erkeklik hormonu olan testosteronun salgılanmasında problem olması
- Bilhassa cinsel ilişki sonrası yaşanan ağrı hissi
- Erekte olmakta problem
- Cinsel isteğin azalması olarak sıralanabilir.
Bu rahatsızlık testislerin içindeki ısının bozulmasına neden olur. Oluşan varis durumu nedeniyle damarlarda biriken kan ve biriken toksin maddeler hormonların dengesinin bozulmasına dolayısıyla da spermlerin olumsuz etkilenmesine sebep olmaktadır. Varikosel rahatsızlığı sonucu sperm hareketliliğinin azalması ve sperm sayısının azalması durumu söz konusu olmaktadır.
Varikosel Tedavisi Nasıldır?
Kıbrıs tüp bebek tedavisi olsun veya normal gebelik tedavi sürecine başlamak için öncelikle yapılacak olan tetkiklerle varikosel tanısının konulması gerekmektedir. Uzman hekim tarafından damar ve sinir yapısının muayene edildiği fiziki muayene ilk olarak el ile yapılır. Ortam sıcaklığı 21- 22 dereceyi geçmeyen oda ısısında ayakta muayene edilir. Damar yapısının ne kadar genişlediğini belirleyebilmek için hastadan öksürmesi ve ıkınması istenebilir. Fiziki muayenenin ardından detaylı görüntülemenin yapıldığı doppler ultrason aleti ile görüntüleme yapılır. Hekimin ameliyata karar vermesinde en büyük en etkili bulgu el ile yapılan fiziki muayenedir. El ile yapılan muayeneden sonra doktor hastanın ameliyat olup olmamasına karar verir. El ile yapılan muayenede damarlanmanın tespit edilmesi ameliyat için şarttır. Ultrason görüntülenmesi ile varikoselin derecesi tespit edilir.
Varikosel fiziki muayenenin klinik ortamda yapılmasıyla 3 aşama değerlendirilir.
- Evre (Grade 1) : Hasta normal ayakta duruyorken herhangi bir şişliğin ya da başka bir belirtinin gözlenmediği evredir. Ancak hasta öksürdüğü ve ıkındığı zaman elle muayene sırasında varikosel tespit edilebilir.
- Evre (Grade 2) : Kişi ayakta normal bir şekilde dururken hafif düzeyde bir şişlik gözlenir. Hasta ıkındığında ve öksürdüğünde bu şişlik iyice belirginleşir.
- Evre (Grade 3) : hasta eğer bu derecede varikosel rahatsızlığına sahipse ayakta ve normal pozisyonda iken şişlik oldukça belirgin bir şekilde gözlemlenir. Öksürdüğünde ve ıkındığında bu şişlik çok daha fazla belirginleşir.
Yapılan fiziki muayene sonrası tanı konulur ve testislerin boyutlarına bakılır. Ardından sperm testi yapılarak sperm ölçümlerine bakılır. Hastaya tanı konulduktan sonra hastanın günlük hayatta uyması gereken bazı tavsiyelerde bulunulur. Alkol, sigara ve toksin maddelerden uzak durulması gerektiği tavsiye edilir. Antioksidan ilaçlar doktor tavsiye ettiği takdirde kullanılabilir. Sperm sayısı ve kalitesi için bu takviyeler hormon değerlerine katkıda bulunabilir.
Tanılama sonucu yapılan tetkiklerde sperm değerleri fazlaca bozulmuş olan ve infertilite (kısırlık) problemi yaşayan hastalarda tercih edilen başlıca yöntem cerrahi müdahaledir. Mikro cerrahi yöntemi ile uygulanan bu operasyonda kasıktan 2cm.lik bir kesiden testislerdeki damarlara ulaşılarak genişleyen toplardamarlar diğerlerinden ayrılarak bağlanması gerçekleştirilir. Bu operasyonda genişleyen bütün damarlar mikrocerrahi yöntemi ile tek tek ayrılıp bağlandığı için bağlanan damar sayısı ve damarların tek taraflı mı çift taraflı mı olduğuna bağlı olarak ameliyat süresi 1,5-2 saat arasında sürmektedir.
Varikosel ameliyatının yapılmasına karar verilmesi için varikosel varlığının muayene esnasında belirlenmesinin yanında hastada infertilite (kısırlık) problemi de olması gereklidir. Bunun yanında şu belirtiler de ameliyat kararı vermekte destekleyicidir:
- Testislerde küçülme ve yumuşama olması,
- Ultrason görüntülenmesinde damar genişlemesinin 3mm üzerinde olması,
- Sperm ölçümlerinde sperm kalitesinde bozulmaların olduğunun görülmesi,
- Ultrasonla yapılan görüntülenmede kan geri çekilmesinin tespit edilmesi
- Sertleşme sorunu olması.
Sadece ağrı problemi ile ameliyat kararı verilmesi doğru olmayabilir.
Varikosel ameliyatında mikro cerrahi yöntemi uygulanarak yapıldığından ameliyat sırasında ve sonrası komplikasyon gerçekleşmesi oranı oldukça düşüktür. Sterilizasyona ve kanama ile ilgili risklerle ilgili tedbirler alındığında operasyon sonrasında yaşanacak sorunlar en aza indirilebilir.
Operasyon yapıldıktan sonra hasta 2 günlük istirahatten sonra günlük işlerini yapabilir. Ortalama 8-10 gün içinde de iş hayatına dönebilir. Ancak cinsel hayatına 3-4 hafta ara vermesi gerekir. Spor yapılması için ise 5- 7 hafta kadar beklenilmesi gerekmektedir.
Cerrahi operasyonun başarılı olması halinde sperm değerlerinde %50-60 oranında bir düzelme olduğu gözlemlenir. 6. ayın sonunda yapılan sperm ölçümlerinde kesin olarak ne derece düzelme sağlandığı tespit edilebilir. Varikosel ameliyatı tedavi edilebilir infertilite (kısırlık) yöntemlerinden biridir. Yalnız her operasyon sonrasında spermlerde düzelme sağlanamadığı unutulmamalıdır.
Ameliyat Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Nelerdir?
Operasyondan sonra cinsel yaşam ve spor etkinlikleri ile ilgili doktorun tavsiye ettiği sürelere dikkat edilmelidir. Cinsel yaşam için 3-4 hafta beklenmesi, spor etkinlikleri için ise 6-7 hafta kadar beklenilmesi tavsiye edilir. Bunun haricinde doktorun tavsiye edeceği diğer hususlara dikkat edilmesi de tedavinin başarılı olması açısından oldukça önemlidir.
Varikosel kronik bir problemdir ve kendiliğinden geçmesi mümkün olmayan bir rahatsızlıktır. Tedavi edilmediği durumlarda sperm değerlerinde gittikçe düşüş, testislerde fazlaca küçülme, ilerleyen durumlarda testislerde hormonal bozulmaya neden olmaktadır. Fakat bu sayılan etkilerin olmadığı durumlar da olabilmektedir. Ömür boyu kişide standart olarak kalabilir. Ayrıca her varikoselde ameliyat gerekli olmayabilir.
Sonuç olarak;
- Sperm parametrelerinde bozukluk olmayan, damar genişliği belirtilen ölçülerden az olan, sadece görüntülemede varikosel varlığı tespit edilen hastaların ameliyat olması zorunlu değildir.
- Sperm ölçümlerinde bozulma saptanmış hastalarda varikosel ameliyatında daha fazla fayda görülmektedir.
- Testis boyutunun, kıvamının değerlendirilmesi ve klinik takibi olukça önemlidir.
- Yalnız ağrı nedeniyle ameliyat kararı vermek doğru değildir.
- Operasyonun başarılı olması durumunda sperm değişkenlerinde %60-70 oranında düzelme olabilir.
- Ameliyat sonrası sperm parametreleri 6. ayda değerlendirilir ve parametrelerdeki değişikliğin belirlenmesi önemlidir.
- Tedavide kabul gören yöntem mikro cerrahi yöntemi ile kasık bölgesinden uygulanan girişimdir.
